Dr. Lenneke Vaandrager: ‘De mogelijkheden voor groene initiatieven in de stad voor mensen met dementie liggen voor het oprapen’
Thuiswonende mensen met dementie en hun mantelzorgers maken nog te weinig gebruik van een voorziening voor dagbesteding, omdat het vaak niet aansluit bij de behoeften. Zorgboerderijen lijken een welkome aanvulling: buiten aan de slag gaan met zinvolle activiteiten en de informele sfeer worden erg gewaardeerd. Maar in steden zijn weinig zorgboerderijen, terwijl daar wel de meeste ouderen wonen. Kunnen groene initiatieven in de stad het reguliere aanbod van dagbesteding aanvullen?
Projectleider dr. ir. Lenneke Vaandrager, universitair hoofddocent Gezondheid en Maatschappij bij Wageningen University and Research, onderzoekt deze vraag samen met dr. ir. Jan Hassink van Wageningen Plant Sciences, dr. ir. Simone de Bruin en Yvette Buist van het RIVM. De drie wetenschappers werkten al eerder samen op het gebied van zorglandbouw en dementie. Vaandrager: ‘Uit onderzoek blijkt dat dagbesteding op een zorgboerderij voor een bepaalde groep mensen meerwaarde heeft, bijvoorbeeld mensen die graag buiten zijn, of vroeger iets vergelijkbaars deden. Mensen met dementie die buiten aan de slag zijn, eten en slapen beter, bewegen meer en voelen zich over het algemeen nuttig. Bovendien ontlast het de mantelzorgers.’ De meeste zorglandbouw is echter buiten de stad te vinden. Hoe zit het dan met groene initiatieven in de stad?
Van betekenis
Het doel van dit Memorabel-onderzoek is om groene initiatieven in Nederlandse steden in kaart te brengen. Uit een eerste inventarisatie blijkt dat er vier typen te onderscheiden zijn: tuinen van zorginstellingen waar thuiswonende mensen met dementie welkom zijn, buurttuinen, stadsboerderijen en groene activiteiten van welzijnsorganisaties. ‘Het is nu niet duidelijk waarin deze soorten dagbesteding precies van elkaar verschillen en welke betekenis ze hebben voor verschillende groepen ouderen met dementie en hun mantelzorgers’, legt Vaandrager uit. ‘Mogelijk kunnen ze ervoor zorgen dat mensen met dementie langer in contact blijven met mensen uit hun omgeving en kunnen blijven meedoen in de maatschappij, waardoor ze langer thuis kunnen blijven wonen.’ De onderzoekers willen ook meer te weten komen over de randvoorwaarden om groene initiatieven in de stad te ontwikkelen. Daarvoor ondervragen ze beleidsmedewerkers van diverse gemeenten en initiatiefnemers uit de groene- en de zorgsector. Vaandrager: ‘Hoewel het aan bevlogenheid en maatschappelijke betrokkenheid meestal niet ontbreekt, weten initiatiefnemers de verbinding tussen groen en zorg vaak niet te bewerkstelligen. Ook lopen zij tegen allerlei wet- en regelgeving aan: wat wel en niet kan, verschilt vaak per gemeente. Bovendien staat niet elke gemeente open voor kleinschalige initiatieven, of zijn ze onvoldoende op de hoogte van de mogelijkheden voor het ontwikkelen van zo’n project. Toch is het mooi om te zien dat veel initiatiefnemers ondanks deze hindernissen ook nu al alternatieve manieren vinden om hun droom te verwezenlijken.’ Om ervoor te zorgen dat betrokken partijen elkaar beter kunnen vinden, ontwikkelen de onderzoekers een factsheet voor gemeenten, organisaties voor ouderen, zorgorganisaties, gemeenten en de groene sector. Dit moet inzicht geven in de manier waarop de verschillende typen groene initiatieven ervoor kunnen zorgen dat mensen met dementie blijven meedoen in de samenleving. Ook gaat de factsheet in op de onderscheidende kwaliteiten van groene initiatieven in de stad, hoe ze passen in het gemeentelijke Wmo-beleid, hoe ze bekostigd kunnen worden en wat belemmerende en bevorderende factoren zijn bij het opzetten en aanbieden van deze vorm van dagbesteding.
Een wereld te winnen
‘Dementie is een gegeven in onze samenleving’, aldus Vaandrager. ‘Daarom moeten we ervoor zorgen dat mensen ondanks de ziekte een zo prettig mogelijk leven kunnen leiden. En dat geldt niet alleen voor mensen met dementie zelf, maar ook voor hun mantelzorgers. Het zou mooi zijn als steeds meer buurttuinen, stadsboerderijen en tuinen van zorginstellingen hun deuren openen voor mensen met dementie. Er is nog een wereld te winnen’, besluit Vaandrager.
Onderzoek: Groene initiatieven in de stad voor thuiswonende ouderen met dementie en hun mantelzorgers
Projectleider: Dr. ir. L. Vaandrager, Wageningen University and Research
Samenwerkende partijen: Wageningen University and Research, Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), Wageningen Plant Sciences, Alzheimer Nederland, Stichting de Wending, IVN, Gemeente Utrecht, Gemeente Haarlem, Boerderij de Badhoeve, Hoeve Klein Mariëndaal, Stadstuinderij WTG, Stichting SHDH en Pluk de Vruchten
Dr. ir. J. Hassink, senior onderzoeker zorglandbouw bij Wageningen Plant Sciences en oprichter/coördinator bij Hoeve Klein Mariëndaal:
‘Vanuit mijn werk als oprichter en coördinator van een zorgboerderij weet ik dat ook het sociale aspect van groene initiatieven belangrijk voor veel mensen met dementie. Zij vinden het fijn om met andere mensen samen te werken. Bovendien geven mantelzorgers aan dat de partner niet meer thuis zou kunnen wonen zonder deze vorm van dagbesteding. Dit onderzoek is niet alleen bedoeld om bestaande groene initiatieven in de stad in kaart brengen. Door de goede voorbeelden te laten zien, willen we ook anderen aanzetten om groene initiatieven te starten. Ik hoop dat dit uiteindelijk als een olievlek gaat werken want er liggen ontzettend veel kansen. Bovendien sluiten de initiatieven goed aan bij het beleid om mensen met dementie zo lang mogelijk thuis te laten wonen.’
Dr. ir. Simone de Bruin, senior onderzoeker Kwaliteit van Zorg en Gezondheidseconomie (KZG) bij Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM):
‘In het kader van dit onderzoek interviewden wij een aantal gemeenten. Welke groene initiatieven in de stad zijn er al, in hoeverre zijn deze bekend bij gemeenten, wat werkte bevorderend of belemmerend en had dit bijvoorbeeld te maken met de transitie in de zorg? Er zijn ook verschillen in financiering: in de ene gemeente krijgt het initiatief een vast budget per jaar, en in andere gemeenten krijgen initiatieven een vast bedrag per cliënt. En waar de ene gemeente heel erg openstaat voor kleinschalige initiatieven, gaat de andere gemeente liever met grotere zorgaanbieders in zee. Naast inzicht in de beste manier om groene initiatieven in de stad te ontwikkelen, zorgt deze studie ook voor meer bekendheid over dit type dagbesteding. Uit onderzoek blijkt namelijk dat mensen met dementie en hun mantelzorgers vinden dat er te weinig variatie is in het aanbod van dagbesteding en dat er onvoldoende rekening wordt gehouden met hun wensen en mogelijkheden. Als we weten wat de meerwaarde is van deze initiatieven, hebben we goede aanknopingspunten om de dementiezorg.
Het gezicht van dementieonderzoek
ZonMw en Deltaplan Dementie geven de projecten van onderzoeks- en innovatieprogramma Memorabel een gezicht door de projectleiders aan het woord te laten. Zij vertellen over hun ambities, te verwachten resultaten en samenwerkingsverband. Wat draagt hun onderzoek bij aan de doelen van het Deltaplan Dementie. Het voorkomen en genezen van dementie, betere dementiezorg én een dementievriendelijke samenleving. Dit is de achttiende publicatie in deze reeks.
Lees ook publicatie 1: Zorg op maat voor jonge mensen met dementie n.a.v. interview met Christian Bakker.
Lees ook publicatie 2: ‘Een vroege diagnose geeft de patiënt invloed op de behandeling en levenskwaliteit’ n.a.v. interview met Alle Meije Wink.
Lees ook publicatie 3: ‘We moeten kijken naar de behoefte van mensen vóór ze om hulp vragen’ n.a.v. interview met Jacomine de Lange.
Lees ook publicatie 4: ‘Ons doel: de hersenen resistent maken voor Alzheimer’ n.a.v. interview met Helmut Kessels.
Lees ook publicatie 5: ‘Een op de tien vijftigjarigen heeft Alzheimer-eiwitten in de hersenen’ n.a.v. interview met Pieter Jelle Visser.
Lees ook publicatie 6: ‘Hospital@Home doet recht aan de wensen en noden van kwetsbare ouderen met dementie’ n.a.v. interview met Sophia de Rooij.
Lees ook publicatie 7: ‘Ook mensen met dementie willen van waarde zijn voor anderen’ n.a.v. interview met Myrra Vernooij-Dassen.
Lees ook publicatie 8: ‘Ons onderzoek helpt artsen bij de keuze voor diagnostische tests en het vertalen van de resultaten naar de patiënt’ n.a.v. interview met Wiesje van der Flier.
Lees ook publicatie 9: ‘Het zou spectaculair zijn als we specifieke vormen van dementie kunnen behandelen’ n.a.v. interview met Maarten Titulaer.
Lees ook publicatie 10: ‘Als psycholoog zie ik dagelijks jonge mensen met dementie worstelen met vragen en problemen. Daar wil ik als onderzoeker graag oplossingen voor vinden’ n.a.v. interview met Marjolein de Vugt.
Lees ook publicatie 11: ‘Wij onderzoeken hoe we slim kunnen bewegen om onze kans op dementie te verkleinen’ n.a.v. interview met Prof. dr. Erik Scherder.
Lees ook publicatie 12: ‘Into D’mentia laat mantelzorgers nadenken over veranderingen in gedrag en emoties en hoe daarmee om te gaan’ n.a.v. interview met Margriet Sitskoorn en Ruth Mark.
Lees ook publicatie 13: ‘Ik heb altijd gedacht dat cognitief verval een samenspel is tussen schade in verschillende hersengebieden’ n.a.v. interview met Yael Reijmer.
Lees ook publicatie 14: ‘Mijn ultieme droom is ontdekken of we de hersenen kunnen verbeteren en zo een buffer kunnen opbouwen tegen dementie’ n.a.v. interview met dr. Betty Tijms.
Lees ook publicatie 15; ‘Wij willen de continuïteit van zorg voor mensen met dementie, die worden opgenomen in het ziekenhuis, beter borgen’ n.a.v. interview met Rolien de Jong.
Lees ook publicatie 16: ‘Ik zou graag zien dat het SPANkracht-pakket standaard in de tas van de casemanager zit’ n.a.v. interview met Debby Gerritsen.
Lees ook publicatie 17: ‘Het is belangrijk om als onderzoeker andere wegen in te slaan en nieuwe hypothesen te testen om Alzheimer te kunnen stoppen’ n.a.v. interview met Pilar Martinez.
Lees ook publicatie 18: ‘Het is mijn missie om nieuwe manieren te zoeken zodat testen minder belastend zijn voor mensen met dementie’ n.a.v. interview met Sietske Sikkes.
Klik hier voor de website van Memorabel
0 reacties